Ο Κάθετος Άξονας που αλλάζει τα Βαλκάνια: Η «υπογραφή» Τζιτζικώστα και η μεγάλη ευκαιρία των Σερρών

Μια συμφωνία ιστορικής και γεωπολιτικής σημασίας, η οποία φιλοδοξεί να αλλάξει τον χάρτη των μεταφορών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, υπογράφηκε στις Βρυξέλλες. Ο νέος Επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας, έθεσε τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός ενιαίου οδικού και σιδηροδρομικού άξονα που θα ενώνει την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τα Στενά του Βοσπόρου και δημιουργώντας μια νέα πύλη εμπορίου και ασφάλειας.

Το σύμφωνο συνεργασίας, που υπεγράφη παρουσία των Υπουργών Μεταφορών των τριών χωρών (Κ. Κυρανάκης, G. Karadjov, I.C. Săvoiu), αφορά τη σύνδεση Θεσσαλονίκης – Καβάλας – Αλεξανδρούπολης – Μπουργκάς – Βάρνας – Κωστάντζας, με προεκτάσεις προς τη Μολδαβία και την Ουκρανία, αλλά και την κρίσιμη αναβάθμιση του άξονα Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας.
Η Σκληρή Πραγματικότητα του Σήμερα: Ένα «Ξεχασμένο» Δίκτυο

Για να αντιληφθούμε τη σημασία του έργου, πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε κατάματα τη σημερινή κατάσταση των σιδηροδρομικών συνδέσεων της Ελλάδας με τους βόρειους γείτονές της. Παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες, η σιδηροδρομική σύνδεση με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία παραπέμπει περισσότερο στον 19ο αιώνα παρά στον 21ο.Η «Γολγοθάς» του Προμαχώνα: Η γραμμή Θεσσαλονίκη – Σέρρες – Προμαχώνας, η κύρια πύλη εξόδου της χώρας, είναι μονή στο μεγαλύτερο μέρος της. Οι ταχύτητες είναι χαμηλές, ενώ οι υποδομές έχουν υποστεί φθορές από πλημμύρες και έλλειψη συντήρησης.
Ανύπαρκτη Επιβατική Σύνδεση: Τα δρομολόγια επιβατικών τρένων προς Σόφια και Βουκουρέστι (το θρυλικό “Friendship Express” ή το “Hellas Express”) έχουν ανασταλεί εδώ και χρόνια (αρχικά λόγω πανδημίας και έπειτα λόγω τεχνικών προβλημάτων και έλλειψης τροχαίου υλικού). Σήμερα, ένας πολίτης δεν μπορεί να ταξιδέψει με τρένο από την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη στη Σόφια χωρίς πολλαπλές μετεπιβιβάσεις και λεωφορεία.
Εμπορικός «Στραγγαλισμός»: Οι εμπορευματικές αμαξοστοιχίες, που αποτελούν και το μεγαλύτερο οικονομικό στοίχημα, αντιμετωπίζουν τεράστιες καθυστερήσεις στα σύνορα λόγω γραφειοκρατίας και έλλειψης διαλειτουργικότητας των συστημάτων, ενώ η χωρητικότητα του δικτύου είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
Η Γεωπολιτική Διάσταση: Το Sea2Sea και η Ασφάλεια

Ο κ. Τζιτζικώστας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια και τη στρατιωτική κινητικότητα. Σε μια εποχή γεωπολιτικής έντασης (πόλεμος στην Ουκρανία), η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ αναζητούν εναλλακτικές διαδρομές για τη μεταφορά δυνάμεων, ενέργειας και αγαθών, οι οποίες δεν θα εξαρτώνται από τον έλεγχο της Τουρκίας στα Στενά.

Ο διάδρομος αυτός συνδέει τρία λιμάνια του Αιγαίου (Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη) με τρία λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας (Μπουργκάς, Βάρνα, Κωστάντζα) και τον Δούναβη. Πρόκειται για το λεγόμενο Project Sea2Sea, το οποίο μετατρέπει τη Βόρεια Ελλάδα σε έναν τεράστιο διαμετακομιστικό κόμβο.
Η Μεγάλη Προοπτική των Σερρών

Μέσα σε αυτόν τον σχεδιασμό, η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Ο ίδιος ο Επίτροπος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αντίστοιχης αξίας είναι και η αναβάθμιση της διασυνοριακής γραμμής Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας – Kulata».

Οι προοπτικές για τις Σέρρες από την υλοποίηση του έργου είναι πολυεπίπεδες:Μετατροπή σε Logistic Hub: Ο Προμαχώνας είναι ήδη η σημαντικότερη χερσαία πύλη εισόδου της χώρας. Με την κατασκευή σύγχρονης σιδηροδρομικής γραμμής (διπλή γραμμή με ηλεκτροκίνηση), οι Σέρρες μπορούν να προσελκύσουν επενδύσεις για τη δημιουργία Εμπορευματικών Κέντρων (Dry Ports). Εμπορεύματα θα μπορούν να αποθηκεύονται και να εκτελωνίζονται στις Σέρρες πριν διοχετευθούν στην Κεντρική Ευρώπη.
Τουριστική Ανάπτυξη: Η εύκολη, γρήγορη και φθηνή πρόσβαση μέσω ενός σύγχρονου τρένου θα φέρει τις Σέρρες (Λίμνη Κερκίνη, Χιονοδρομικό Λαϊλιά, Σπήλαιο Αλιστράτης, πίστα αυτοκινητοδρομίου) σε «απόσταση αναπνοής» για εκατομμύρια Βαλκάνιους επισκέπτες, αλλά και Κεντροευρωπαίους που θα χρησιμοποιούν το σιδηρόδρομο ως οικολογικό μέσο μεταφοράς.
Αναβάθμιση Υποδομών: Το έργο θα απαιτήσει αναβάθμιση των τοπικών δικτύων, γέφυρες και συστήματα ασφαλείας κατά μήκος του Νομού Σερρών, βελτιώνοντας την καθημερινότητα και την ασφάλεια των κατοίκων που ζουν κοντά στις γραμμές.
Θέσεις Εργασίας: Η κατασκευή του έργου, αλλά κυρίως η λειτουργία του (συντήρηση, logistics, υπηρεσίες), θα δημιουργήσει νέες, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε μια περιοχή που πλήττεται από την ανεργία και τη φυγή των νέων.
Το Χρονοδιάγραμμα και η Δέσμευση

Το 2026 ορίστηκε ως η χρονιά παρουσίασης του ολοκληρωμένου σχεδίου χρηματοδότησης και χαρτογράφησης. Η παρουσία του Απόστολου Τζιτζικώστα στη θέση του αρμόδιου Επιτρόπου αποτελεί εγγύηση ότι το έργο δεν θα μείνει στα χαρτιά, καθώς γνωρίζει άριστα τις ανάγκες της Βόρειας Ελλάδας.

Όπως τόνισε ο κ. Τζιτζικώστας: «Σήμερα θέσαμε τον πολιτικό ακρογωνιαίο λίθο. Από αύριο αρχίζουμε να χτίζουμε». Για τις Σέρρες, αυτό το «χτίσιμο» μπορεί να σημαίνει την επιστροφή της περιοχής στο κέντρο των οικονομικών εξελίξεων των Βαλκανίων, μένει να δούμε αν και πως θα υλοποιηθεί το έργο.